Πράξη 315/2011 – Προμήθεια αδρανών υλικών για την εκτέλεση έργου. Μη νομίμως έγινε επιμερισμός της συνολικής ποσότητας όμοιων αγαθών και η ανάθεση της προμήθειας αυτών με περισσότερους πρόχειρους διαγωνισμούς, προς αποφυγή διενέργειας ενιαίου τακτικού διαγωνισμού, δεδομένου ότι, παράλληλα με την εν λόγω προμήθεια, διενεργήθηκαν, μέσα στο ίδιο οικονομικό έτος, τρεις (3) ακόμη πρόχειροι διαγωνισμοί, με αντικείμενο την προμήθεια υλικών για την εκτέλεση των έργων. Μη νόμιμη η δαπάνη.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
ΤΜΗΜΑ VIΙ
ΠΡΑΞΗ 315/2011

Σκέφθηκε κατά το νόμο

Ι.  Ο αναπληρωτής Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ΧΧΧ, με την 24/20.8.2011 πράξη του, αρνήθηκε να θεωρήσει το 268, οικονομικού έτους 2011, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου ΧΧΧ, ποσού 44.854,49 ευρώ, που εκδόθηκε υπέρ του φερόμενου ως δικαιούχου ΧΧΧ και αφορά στην αμοιβή του για την προμήθεια αδρανών υλικών για την εκτέλεση του έργου «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ» έτους 2010 στο Δήμο ΧΧΧ (που καταργήθηκε με το ν.3852/2010 και συνενώθηκε στο Δήμο ΧΧΧ). Ως αιτιολογία της άρνησής του, ο αναπληρωτής Επίτροπος προέβαλε ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι μη νομίμως έγινε επιμερισμός της συνολικής ποσότητας όμοιων αγαθών και η ανάθεση της προμήθειας αυτών με περισσότερους πρόχειρους διαγωνισμούς, προς αποφυγή διενέργειας ενιαίου τακτικού διαγωνισμού, δεδομένου ότι, παράλληλα με την εν λόγω προμήθεια, προϋπολογισμού 44.992,64 ευρώ, διενεργήθηκαν, μέσα στο ίδιο οικονομικό έτος, τρεις (3) ακόμη πρόχειροι διαγωνισμοί, με αντικείμενο την προμήθεια υλικών για την εκτέλεση των έργων «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ», «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ» και «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ» του Δήμου ΧΧΧ, προϋπολογισμού 44.992,64 ευρώ ο καθένας. Ο Δήμος ΧΧΧ, με το 24265/15.9.2011 έγγραφό του, επανυπέβαλε στον Επίτροπο για θεώρηση το άνω  χρηματικό ένταλμα πληρωμής, υποστηρίζοντας τη νομιμότητα της εντελλόμενης με αυτό δαπάνης. Ο αναπληρωτής Επίτροπος, όμως, ενέμεινε στην άρνησή του και έτσι ανέκυψε διαφωνία, για την άρση της οποίας νομίμως απευθύνεται, με την από 17.10.2011 έκθεσή του, στο Τμήμα τούτο, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 21 παρ. 1 του π.δ/τος  774/1980 (ΦΕΚ Α΄, 189) και 139 παρ. 1 του π.δ/τος 1225/1981 (ΦΕΚ Α΄, 304), σε συνδυασμό με την ΦΓ8./22431/6.10.2004 (ΦΕΚ Β΄, 1620) κανονιστική απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπως τροποποιήθηκε με την ΦΓ8./52557/6.12.2006 (ΦΕΚ Β΄, 62/25.1.2007) όμοια απόφαση.
II. Το άρθρο 209 παρ. 1 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 (ΦΕΚ Α΄ 114), ορίζει ότι: «Οι προμήθειες των Δήμων, (…) διενεργούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών των Ο.Τ.Α. (Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α), όπως ισχύει, με την επιφύλαξη των ειδικών ρυθμίσεων του π.δ. 370/1995 (ΦΕΚ 199 Α΄), όπως αυτές έχουν τροποποιηθεί από το π.δ. 105/2000 (ΦΕΚ 100 Α΄) και των αντίστοιχων του π.δ.57/2000 (ΦΕΚ 45 Α΄)» – και ήδη π.δ. 60/2007 (ΦΕΚ 64 Α΄) και π.δ. 59/2007 (ΦΕΚ 63 Α΄). Εξάλλου, η 11389/8.3.1993 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών «Ενιαίος κανονισμός προμηθειών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης» (ΦΕΚ Β΄ 185/23.3.1983), ορίζει, στο άρθρο 2, ότι: «1. (…) 4. “Ανοικτός διαγωνισμός” είναι εκείνη η διαδικασία διαγωνισμού στα πλαίσια της οποίας όλοι οι ενδιαφερόμενοι προμηθευτές μπορούν να υποβάλουν προσφορές. 5. (…) 7. “Πρόχειρος διαγωνισμός” είναι εκείνη η συνοπτική διαδικασία κατά την οποία δεν ισχύουν αναγκαστικά οι όροι του ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού. (…)», στο άρθρο 3, ότι: «1. (…) 3. Κατά την ανάθεση συμβάσεων προμηθειών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, οι αναθέτουσες αρχές, εφαρμόζουν τις διαδικασίες που ορίζονται στις παραγράφους 4, 5, 6 και 7 του προηγουμένου άρθρου, λαμβάνοντας σχετική απόφαση που υποβάλουν στον οικείο νομάρχη για έλεγχο νομιμότητας ως εξής: (…) δ. Κατά τα λοιπά, σε ότι αφορά τη διαδικασία διενέργειας προμήθειας με διαπραγμάτευση, ισχύουν τα αναφερόμενα στο άρθρο 23 του παρόντος κανονισμού. 4. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, οι αναθέτουσες αρχές προβαίνουν με ανοικτή διαδικασία στην ανάθεση των συμβάσεων προμηθειών. (…) 10. Τα παραπάνω δεν ισχύουν στις περιπτώσεις πρόχειρου διαγωνισμού, που διενεργείται πάντοτε κατά τις προϋποθέσεις και τους όρους του άρθρου 3 παρ. 16 του ν. 1797/88, όπως τούτο ισχύει κάθε φορά, με την επιφύλαξη των οριζομένων στα άρθρα 23 και 46 του παρόντος κανονισμού» και στο άρθρο 23, ότι: «1. (…) 4. Προμήθεια με «πρόχειρο διαγωνισμό» μπορεί να γίνει, έπειτα από απόφαση του δημάρχου ή του προέδρου της κοινότητας περί της διενέργειάς του, εφόσον η προϋπολογιζόμενη αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσό των 2.000.000 δραχμών συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. ή εκείνο που ορίζεται από τις διατάξεις του δευτέρου εδαφίου της παραγράφου 16 του άρθρου 3 του ν. 1797/1988, όπως αυτές κάθε φορά ισχύουν. (…)». Περαιτέρω, ο ν. 2286/1995 «Προμήθειες του δημόσιου τομέα και ρυθμίσεις συναφών θεμάτων» (ΦΕΚ Α΄ 19) – στον οποίο παραπέμπει ο Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. μετά την κατάργηση του ν. 1797/1988 με το άρθρο 10 παρ. 2 περ.θ΄ του ν.2286/1995 – ορίζει, στο άρθρο 1, ότι: «1. Στις διατάξεις του νόμου αυτού υπάγονται οι κάθε είδους προμήθειες αγαθών που εκτελούνται από: α) το Δημόσιο, β) τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, (…)» και στο άρθρο 2, ότι: «1. (…) 12. Οι διαδικασίες συνάψεως συμβάσεων προμηθειών διακρίνονται σε συνοπτικές, ανοικτές, κλειστές και με διαπραγμάτευση:  α) Ανοικτές είναι οι διαδικασίες (ανοικτός διαγωνισμός) που κάθε ενδιαφερόμενος προμηθευτής μπορεί να υποβάλλει προσφορά. (…) γ) συνοπτικές (πρόχειρος διαγωνισμός) είναι οι διαδικασίες που διενεργούνται μόνο για τη σύναψη συμβάσεων προμηθειών αγαθών αξίας κάτω των διακοσίων χιλιάδων (200.000) ECU, ετήσιας συνολικής δαπάνης, καθοριζομένης εκάστοτε με απόφαση του Υπουργού Εμπορίου (…)» (ήδη Ανάπτυξης). Κατ’ εξουσιοδότηση των διατάξεων αυτών εκδόθηκε η Π1/7446/14.1.2002 (ΦΕΚ Β΄ 112) απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης, με την παρ. 2 της οποίας ορίσθηκε ότι: «Καθορίζουμε, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 12 εδαφ. γ΄ και παρ. 13 εδαφ. VIII του Ν. 2286/95 αντίστοιχα, την ετήσια συνολική δαπάνη των Προμηθειών κατά κωδικό αριθμό είδους αυτών (του αρχείου ειδών προγράμματος), για τις οποίες η σύναψη των σχετικών συμβάσεων διενεργείται: α) Με συνοπτικές διαδικασίες (πρόχειρος διαγωνισμός) και με την επιφύλαξη της παραγρ. 2 της αριθμ. Π1/7445/2001 κοινής Υπουργικής απόφασης, μέχρι του ποσού των ΕΥΡΩ 45.000,00 με Φ.Π.Α. (…)».
III. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι η προμήθεια κάθε είδους αγαθών από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοικήσεως α΄ βαθμού διενεργείται κατά κανόνα κατόπιν δημόσιου ανοικτού μειοδοτικού διαγωνισμού, ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού μειοδοτών, η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων αυτών (Ο.Τ.Α.) με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας γι’ αυτούς προσφοράς. Κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, όταν η αξία της προμήθειας δεν υπερβαίνει το ποσό των 45.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.. Προκειμένου δε να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας και, κατ’ επέκταση, η δυνατότητα ανάθεσής της με πρόχειρο διαγωνισμό, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του Δήμου σε αγαθά που, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοια ή ομοειδή ή που ως εκ της φύσης τους, του αντικειμένου τους ή της λειτουργικότητάς τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες αγαθών.  Δεν είναι νόμιμος, επομένως, ο επιμερισμός της κατά τα ανωτέρω συνολικής ποσότητας όμοιων ή ομοειδών αγαθών σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες ή μερικότερες όμοιες ή ομοειδείς κατηγορίες και, στη συνέχεια, η διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού μεταξύ περιορισμένου αριθμού συμμετεχόντων, των μερικότερων αυτών προμηθειών, με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής ποσότητας, διότι με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των οικείων διατάξεων, η αποφυγή τήρησης της οριζόμενης από αυτές διαδικασίας της διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού προμήθειας για τα ενιαία είδη αυτής (βλ. Πράξεις VΙΙ Τμ. 416, 420/2010, 100, 129, 337, 391, 401, 416/2010, 33, 76, 175/2011 κ.ά.).
ΙV. Στην προκειμένη υπόθεση, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Με την 95/1.6.2010 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ΧΧΧ εγκρίθηκε η διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού, με κριτήριο κατακύρωσης τη χαμηλότερη τιμή, για την προμήθεια αδρανών υλικών για την εκτέλεση του έργου «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ», προϋπολογισμού 44.992,64 ευρώ και ψηφίστηκε σχετική πίστωση σε βάρος του Κ.Α.Ε. 30.7333.0001 του προϋπολογισμού του Δήμου, οικονομικού έτους 2010. Σχετικώς είχε συνταχθεί από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου η 5030/2010 μελέτη, η οποία «αφορά την “Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ” και προβλέπει την προμήθεια αδρανών υλικών για την διάστρωση των δρόμων αυτών για τις ανάγκες του Τ.Δ. του Δήμου ΧΧΧ». Στην συνέχεια, με την 98/8.6.2010 απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής εγκρίθηκαν τα τεύχη δημοπράτησης της ανωτέρω προμήθειας. Από το διαγωνισμό που διενεργήθηκε στις 25.10.2010 ανακηρύχθηκε μειοδότης ο ΧΧΧ, στον οποίο κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, με την 157/9.12.2010 απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής του Δήμου ΧΧΧ. Ακολούθως, μεταξύ του Δήμου ΧΧΧ και του ανωτέρω αναδόχου υπογράφηκε το από 21.1.2011 συμφωνητικό, συμβατικού ποσού 44.886,40 ευρώ (με Φ.Π.Α.) και για την εξόφληση του τιμήματος των προμηθευθέντων υλικών εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα, βάσει του 3/4.3.2011 τιμολογίου του αναδόχου και του από 9.3.2011 σχετικού πρωτοκόλλου παραλαβής. Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι: α) από την Υπηρεσία Επιτρόπου Νομού ΧΧΧ έχουν θεωρηθεί τα 629 και 630, οικονομικού έτους 2010, χρηματικά εντάλματα του Δήμου ΧΧΧ, τα οποία, σύμφωνα με τις οικείες μελέτες, αφορούσαν στην προμήθεια αδρανών υλικών για την εκτέλεση των έργων «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ» και «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ», προϋπολογισμού 44.992,64 ευρώ έκαστο και  β) με την 20/19.8.2011 πράξη επιστροφής του ίδιας ως άνω Υπηρεσίας επεστράφη αθεώρητο το 273, οικονομικού έτους 2011, χρηματικό ένταλμα του Δήμου ΧΧΧ, ποσού 41.162,69 ευρώ, το οποίο εκδόθηκε υπέρ της εταιρείας «ΧΧΧ» και αφορούσε, επίσης, στην προμήθεια αδρανών υλικών για την εκτέλεση του έργου «Βελτίωση βατότητας οδών Τ.Δ. ΧΧΧ», προϋπολογισμού 44.992,64 ευρώ. Όλες οι ανωτέρω προμήθειες ανατέθηκαν κατόπιν διενέργειας αντίστοιχων πρόχειρων μειοδοτικών διαγωνισμών. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι οι προμήθειες αυτές, που αφορούν σε όμοια αγαθά (αδρανή υλικά), μη νομίμως κατατμήθηκαν και ανατέθηκαν με πρόχειρο διαγωνισμό, με βάση το ύψος της προϋπολογισθείσας για κάθε μία από αυτές δαπάνης, όπως αυτή προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας ενιαίου τακτικού διαγωνισμού, καθόσον το συνολικό ποσό αυτών, ανερχόμενο σε 179.970,56 ευρώ, υπερβαίνει το τιθέμενο με την ως άνω υπουργική απόφαση όριο των 45.000,00 ευρώ, μέχρι το οποίο επιτρέπεται η ανάθεση προμηθειών κατόπιν διενέργειας πρόχειρου διαγωνισμού. Το γεγονός δε της θεώρησης από την Υπηρεσία Επιτρόπου των 629 και 630/2010 Χ.Ε., τα οποία αφορούν σε παρόμοιες με την κριθείσα ως μη νόμιμη δαπάνες, δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της προηγηθείσας διαδικασίας ανάληψης της σχετικής δαπάνης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη και, συνεπώς, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Για τους λόγους αυτούς 

Αποφαίνεται ότι το 268, οικονομικού έτους 2011, χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου ΧΧΧ, ποσού 44.854,49 ευρώ, δεν πρέπει να θεωρηθεί.